Steeds meer Drentse dorpen werken aan nieuwe vormen van naoberschap: Zorgzame Dorpen! BOKD heeft inmiddels een veertigtal dorpsinitiatieven in beeld. Zorgzame dorpen nemen verantwoordelijkheid voor de mensen in hun omgeving. In deze ‘inclusieve’ dorpen is aandacht voor nieuwe woonvormen, gezondheid, armoede, laaggeletterdheid, eenzaamheid, lief en leed en de samenhang daartussen.
BOKD wil de zichtbaarheid van de zorgzame dorpen vergroten en hun kennis vastleggen in verhalen. In het begin van de coronapandemie bleken deze dorpsinitiatieven rondom zorgen voor elkaar namelijk van grote toegevoegde waarde. Ze konden snel en adequaat hulp en ondersteuning bieden en organiseren. Kijk voor meer info op www.bokd.nl en www.drentsezorginitiatieven.nl.
Een groep inwoners van Exloo zet zich op verschillende manieren in voor hun dorpsgenoten en mensen uit de regio. Kwesties die de inwoners van Exloo aangaan, worden sinds 2017 behandeld door de Dorpsraad, opgericht met als doel een aanspreekpunt namens de inwoners naar de overheden te zijn. Een breed aanbod aan activiteiten op het gebied van welzijn, zorg, cultuur en ontspanning worden opgepakt door de stichting Waar een Wil is.
De Exloër Keitjes
De Dorpsraad van Exloo is samengesteld uit zeven themagroepen, op de website uitgebeeld als zeven honingraatjes. Van ondernemers tot zorg, van folklore tot onderwijs, alle onderwerpen vallen met hun eigen gedeelte onder de Dorpsraad. Onder de noemer Welzijn en Zorg valt een succesvol uitgewerkt initiatief: ‘De Exloër Keitjes’. Diny Hoogendijk is voorzitter van deze club en vertelt.
“De Exloër Keitjes is een groep voor senioren, zieken en minder validen. Iedereen is welkom. We hebben het opgericht in 2017, nadat het lokale bestuur van De Zonnebloem werd opgeheven. Omdat we toch activiteiten wilden bieden aan de mensen, zijn we gaan overleggen met de Dorpsraad, en we besloten klein te beginnen. Hoe we aan de naam komen? We hebben een oproep gedaan, en uit de inzendingen vonden we deze het leukst. ‘De Keitjes’ verwijst naar de hunebedden in de omgeving van Exloo, maar ook naar ‘keien van mensen’.”
De Exloër Keitjes wordt geleid door drie bestuursleden en het doel is het bieden van activiteiten aan de inwoners van Exloo. Zes keer per jaar wordt er iets georganiseerd, drie keer in en drie keer buiten het dorp. Zo’n twaalf vrijwilligers uit Exloo zorgen voor de uitvoering en het aantal deelnemers schommelt tussen de dertig en veertig.
“Vraag geld voor je verjaardag, doe dat in een potje en besteed dat aan een activiteit bij ons!”
“Aan de deelnemers geven we altijd de tip: vraag geld voor je verjaardag, doe dat in een potje en besteed dat aan een activiteit bij ons! Om de twee maanden organiseren we iets, op de tweede vrijdag van de maand. We benaderen mensen persoonlijk en minder validen halen we thuis op. We hebben bijvoorbeeld al een kerstdiner georganiseerd, en zijn een keer gezamenlijk naar de Intratuin geweest, dat was prachtig. Mensen zeiden: ‘Mijn dochter gaat er weleens naartoe, maar ze vraagt nooit of ik mee wil!’ Dat wij dat dan voor hen kunnen betekenen, is heel waardevol!”
Geld via startsubsidies en lokale fondsen
“Bij onze start hebben we een bedrag ontvangen van de Rabobank, daarna van de Stichting Ouderen Activiteiten (STOA). En van de gemeente Borger-Odoorn kregen we geld in het kader van ‘Frisse Start’ na de coronaperiode. Uit het gebiedsfonds van het zonnepark bij Exloo krijgt de Dorpsraad geld. De inwoners kunnen dan projecten doorgeven. Jaarlijks worden verschillende projecten opgestart. Het geld gaat naar de Dorpsraad, we houden het zo eenvoudig mogelijk en blijven opereren onder de paraplu van de Dorpsraad. We moeten anders van alles regelen, zoals een banknummer enzovoort. We houden zelf wel overzicht van onze inkomsten en uitgaven, en stellen zelf ons beleid op.”
Activiteiten in het dorpshuis
“Voor de bijeenkomsten maken we gebruik van een lokaal in het Dorpshuis. We betalen gewoon voor de zaalhuur en de horeca. Zo komt het geld weer in het dorp terecht. De beheerder houdt inmiddels rekening met ons en heeft een aantal flessen advocaat op voorraad. Binnenkort bestaan we vijf jaar, dat gaan we natuurlijk vieren. En daar willen we ook kinderen van de school bij betrekken.
Ook hebben we een keer spelletjesmiddag gedaan. Om te voorkomen dat de deelnemers in hun vaste groepje gingen zitten – zo gaat dat meestal – gaven we ze bij binnenkomst een verpakt snoepje in een bepaalde kleur. Ze moesten dan aan de tafel gaan zitten waar dezelfde kleur was aangegeven. Zo mixten we de mensen. En dat werkte! Eerst was er wat weerstand, maar na afloop waren ze blij nieuwe mensen te hebben leren kennen. Dat is voor herhaling vatbaar. We hebben ook eens een high-tea georganiseerd. En we zijn onlangs met de bus naar Groningen geweest om daar een rondvaart te maken. Iedere twee maanden plaatsen we een overzicht van onze activiteiten in het plaatselijke krantje ‘de Boerhoorn’. We zorgen ook dat de activiteiten lang genoeg duren, het sociale contact is het belangrijkste aspect. Het is altijd gezellig.”
Zaken goed op orde
“Omdat we uitstapjes maken, hebben we te maken met vervoer. Sommigen zitten in een rolstoel. We willen iedereen mee, maar we hebben dan wel te maken met extra kosten. We weten van iedereen de belangrijke medische informatie, noodnummers, enzovoort. Maar houden ook bij wie wel of niet op een foto wil. We maken persoonlijk kennis met de mensen. Ik ben ex-verpleegkundige, maar bij uitstapjes is er altijd een verpleegkundige mee die in functie is. We hebben onze zaken goed op orde.
In coronatijd hebben we presentjes bij mensen langs gebracht. Ook bij de vrijwilligers overigens! Die hebben we hard nodig en die vergeten we niet. Eén van onze vrijwilligers houdt de verjaardagen bij en ook dan brengen we iets.”
“We zijn goed bezig!”
Ons doel – het tegengaan van eenzaamheid en het bevorderen van de sociale contacten middels ontmoeting – werpt zijn vruchten af. Er is meer sociale samenhang, mensen zijn meer met elkaar bezig. Laatst was er iemand gevallen, ze was bont en blauw, maar we hebben haar overgehaald om toch te komen en aan de deelnemers uitgelegd wat er was gebeurd. Ze was blij dat ze gegaan was, en anders hadden ze haar echt gemist! Het is een vaste kern en ze letten op elkaar. Komen er gearmd aan lopen, en gaan ook samen weer weg.“
Stichting Waar een Wil is
Vanuit een vraag actie ondernemen: dat is precies waar Harriët Prins en Wil Luchjenbroers, beide woonachtig in Exloo, elkaar in hebben gevonden. Zij hebben hun vrijwilligerswerk voor de inwoners van Exloo en omstreken ondergebracht in de stichting ‘Waar een Wil is’ en verbreden nog steeds hun horizon. De stichting bestaat inmiddels twaalf jaar. De doelstelling van de stichting is kort samen te vatten als het bevorderen en behouden van de leefbaarheid op het platteland. Deze brede doelstelling geeft aan de initiatiefnemers de vrijheid om een groot scala aan activiteiten te kunnen ontwikkelen.
Harriët: “Ik liep via mijn werk als notaris tegen kwesties aan, waarin ik iets wilde betekenen. Wil was net wethouder-af, en ik wist dat zij de verschillende wegen wel wist te bewandelen. Ik heb Wil benaderd om samen te gaan werken. Wij ontdekten dat men binnen de gemeente Borger-Odoorn eigenlijk niet goed wist hoeveel zorgaanbieders er waren. Dat waren er zeventig! We hebben de handen uit de mouwen gestoken en een zorgbeurs georganiseerd op het gemeentehuis.”
“Kennismaken met elkaar, en op een informele manier in gesprek kunnen gaan”
Wil: “In die periode was er sprake van een hervorming in de zorg en de verschillende aanbieders kenden elkaar eigenlijk helemaal niet. Het doel van de beurs was het kennismaken met elkaar, en op een informele manier in gesprek kunnen gaan. Niet alleen door de instanties onderling, maar ook met de zorgvragers. We hebben een bus gehuurd voor bewoners van woonzorgcentrum Paasbergen uit Odoorn, en het was een enorm succes. Zo’n vierhonderd mensen hebben de beurs bezocht.’ Harriët: ‘Deze succesvolle dag smaakte naar meer. Het jaar erop organiseerden we een symposium over Alzheimer, deze keer in de raadzaal. Ook dit werd erg goed bezocht.”
Veel ideeën al uitgevoerd
Met toetreding van Oscar Philips in 2014 was het bestuur compleet. Vergaderd wordt er weinig, de taken worden simpelweg verdeeld en overleg vindt plaats via de telefoon of mail. Wil: ‘Als we een wild idee hebben, doen we het gewoon!’ Er is inmiddels een indrukwekkende lijst van deze uitgevoerde ideeën. Zo is er een beleeftuin opgezet in Exloo, is er in het Rensenpark in Emmen een symposium georganiseerd over oorlogstrauma’s en hebben maar liefst 1500 mensen een bezoek gebracht aan de kerstshow in het Hippisch Centrum Exloo.
Kerstshow werd Bevrijdingsshow
Harriët: “In 2019 vroeg het Hippisch Centrum advies voor organiseren van een kerstshow voor ouderen. Ze wilden het gratis toegankelijk laten zijn. Deze doelstelling paste natuurlijk bij onze stichting, en vervolgens hebben wij de organisatie opgepakt. Wat bij zo’n evenement een grote kostenpost is, is het vervoer. Bij ouderen moet je dit goed regelen, anders komen ze niet. En alleen hiervoor waren we al € 35000 kwijt. De provincie wilde helaas geen bijdrage doen, maar we kregen het toch rond. In verband met corona durfden we geen risico te lopen, waarop we hebben besloten om het rond Bevrijdingsdag 2022 te organiseren. We hebben er een bevrijdingsshow van gemaakt. Op het allerlaatst hebben we nog een hele mooie bijdrage van € 10000 ontvangen van de gemeente Borger-Odoorn.”
Netwerk tot ver in Drenthe en Groningen
Harriët en Wil hebben in de afgelopen jaren een enorm netwerk opgebouwd. Voor de bevrijdingsshow nodigden zij bijvoorbeeld ook de bewoners uit van het Thomashuis in Tweede Exloërmond en Lubbelinkhof in Odoorn. De mensen kwamen en waren erg dankbaar.
Harriët: “Het klopt dat wij ons niet beperken tot Exloo. Wij pakken alle activiteiten op ten behoeve van inwoners van Exloo, maar ook de andere dorpen in Drenthe, en de Groningse dorpen in de Veenkoloniën.”
Bekostigd uit giften en subsidies
“Soms is er onbegrip, zoals met de beleeftuin die wij enkele jaren geleden hebben ingericht. Mensen zeggen weleens; in zo’n beleeftuin gaat al ons belastinggeld zitten, maar daar is niks van waar. Alles wordt namelijk bekostigd uit giften en subsidies, of geld uit andere stichtingen. Ik heb het zelfs een keer uitgelegd in onze dorpskrant ‘de Boerhoorn’. Maar we laten ons er niet door ontmoedigen.”
“Zo ontstaan er prachtige dingen”
In tegenstelling tot veel andere initiatieven, zijn er naast de bestuursleden geen vaste vrijwilligers. Voor ieder evenement worden vrijwilligers opgetrommeld, en meestal bieden ze zichzelf aan.
Harriët: “Het persoonlijk benaderen van mensen, dat werkt het beste. En we werken samen met andere stichtingen.” Wil: “We leggen verbindingen in de samenleving, tussen cultuur en zorg. We hebben gesprekken met een cultuurcoach uit de gemeente, met het sociaal team en met Andes, de welzijnsorganisatie.” Harriët: “Er zijn vier kerngebieden in de gemeente en die hebben hun eigen sociaal team. Ik pik overal iets op en koppel mensen aan elkaar. En organiseer muziek. En dan krijg je een band, artiesten willen alles voor je doen. Zo ontstaan er prachtige dingen.”
Zorg en aandacht voor vluchtelingen
Wil: “In Exloo wonen acht Syrische gezinnen en zo’n twaalf Oekraïense gezinnen. We proberen iedereen bij onze activiteiten te betrekken. Het is erg waardevol om samen te eten, praten en contact te leggen. Een mooi voorbeeld van hoe dat samenkwam was het foodfestival. Op deze dag waren er in Exloo negentien punten waar je iets te eten kon krijgen. Vietnamees, Syrisch, heel divers. We hebben elektrische ecotours-karretjes gehuurd, ouderen opgehaald en de route met hen gereden. Dat kon ook per fiets, in combinatie met een bezoek aan het Lofar-gebied. Dit foodfestival organiseren we om de twee jaar in de zomervakantie. Zo’n 4500 mensen zijn er geweest, heel gezellig.”
Harriët: “We willen ook iets organiseren voor Oekraïense mensen, bijvoorbeeld tweewekelijks een ontmoeting met elkaar. In combinatie met activiteiten. Daar vragen we vrijwilligers voor, betrekken een sociaal team. Dat is ook in ontwikkeling. Zo zijn we met van alles bezig.“
Nieuwe plannen
Wil: “Als Dorpsraad zijn we bezig met het bouwen van een Hallenhoes met een ruimte voor cultuur. Daarnaast is er plek voor Astron, een toeristisch informatiepunt, de winkel van de schaapskudde, horeca, en ruimte voor verhuur. Dit om maar aan te geven waar we straks in het dorp gebruik van kunnen maken!”
Interview en tekst: Annelies Langenburg in opdracht van BOKD.
VERDER LEZEN?
Lees ook de andere artikelen in de serie Zorgzame Dorpen.