Een onderzoek naar de factoren die bijdragen aan de variaties in demografische ontwikkelingen binnen anticipeerregio Oost-Drenthe
ASSEN (19 november 2018) – Bevolkingsontwikkelingen binnen een krimpregio zijn gevarieerder dan vaak wordt gedacht. Alleen al in Borger-Odoorn zijn vijf dorpen te onderscheiden, die elk een andere ontwikkeling laten zien. Dat blijkt uit een onderzoek naar lokale demografische verschillen in regio Oost-Drenthe uitgevoerd door Marit Gorter in samenwerking met BOKD. Hoewel de regio beleidsmatig en in de media nog vaak wordt gezien als één geheel, pleit het onderzoek voor het belang van flexibel en divers (gemeentelijk) beleid. Het onderzoek steunt niet op geboorten en sterftegevallen, maar op selectieve migratie, waarbij een bepaalde groep (bijvoorbeeld jongeren) oververtegenwoordigd is in het aantal mensen dat vertrekt uit een dorp. Hoewel het belang hiervan is aangetoond, blijkt dit niet in elke gemeente een even grote prioriteit te zijn; alleen gemeente Borger-Odoorn beschikte over migratiecijfers op dorpsniveau.
Borger-Odoorn is onderdeel van regio Oost-Drenthe, door het Rijk aangewezen als anticipeerregio. Dit betekent dat zij in de nabije toekomst te maken zullen krijgen met krimp. Binnen de regio hebben gedurende de periode 2006 – 2014 vijf typen dorpen elk een andere demografische ontwikkeling laten zien. Zo trok het type ‘grijs dorp’ voornamelijk 65+’ers aan en verloren krimpdorpen hun jongeren door selectief vertrek. Jonge krimpdorpen daarentegen kenden nog een groter deel jongeren en baby’s, waarnaast stabiele dorpen, de naam zegt het al, stabiel bleven. Een unieke uitschieter was te vinden in Drouwenerveen, waar én meer baby’s geboren werden dan er mensen overleden én meer mensen kwam wonen dan er vertrokken. Dit is een tegengestelde ontwikkeling dan verwacht binnen een krimpregio.
Hoewel een verklaring voor deze vreemde eend in de bijt lastig te vinden bleek, is dit voor de andere type dorpen wel gelukt. Het onderzoek wijst uit dat lokale verschillen in aantrekkelijkheid en waardering van een dorp, waaronder de tegenstelling tussen veen- en zanddorpen, en de woningmarkt de variaties demografische ontwikkelingen kunnen verklaren. Het aantrekkelijk bevonden zanddorp Valthe zag haar jeugd vertrekken uit het dorp door de hoge woningprijzen. Daarentegen wist het buurdorp Valthermond, een veendorp, haar bevolking jong te houden door de goedkopere woningen en het aanbod in huurwoningen. Ook het voorzieningenaanbod en het leefgebied van inwoners lijkt zijn doorwerking te hebben in lokale demografische ontwikkelingen. Zo was het ‘grijze dorp’ Borger voornamelijk in trek bij ouderen, door de aanwezigheid van de triple A-voorzieningen (arts, apotheek en Aldi), een woon- welzijn en zorgcluster en het leefgebied waarbinnen mensen zich bewegen.
De resultaten van het onderzoek betekenen de start van een nieuwe kijk op krimp en demografische ontwikkelingen. Het onderzoek slaat aan; dat bleek al tijdens de presentatie op de Drentse Dorpendag van 13 oktober jongstleden. Ook zal de onderzoekster in samenwerking met BOKD een workshop verzorgen bij het Krimpcafé van het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland op 24 januari. Doel van de workshop is het verder uitwerken van instrumenten, die een dorp inzicht kunnen geven in hoe ‘krimpproof’ het is en waar nog op in te zetten valt. Gemeenten kunnen hier dan weer gebruik van maken, aangezien het belang van beleid op dorpsniveau door het onderzoek benadrukt wordt. Ondertussen wordt ook gewerkt aan enkele artikelen voor vakbladen en een publicatie voor geïnteresseerden, in de hoop de kijk op krimp daadwerkelijk te veranderen.
Voor BOKD en haar leden is het onderzoek interessant omdat het handvatten biedt voor een maatwerkaanpak in dorpen. Veel dorpen werken met behulp van dorpsvisies aan plannen voor de toekomst van hun dorp. Inzicht in demografische veranderingen en de gevolgen daarvan voor het dorpsleven kan een meer gerichtere aanpak van thema’s betekenen.
BOKD is een maatschappelijke organisatie en zet zich in voor een vitaal en leefbaar platteland in Drenthe. Het ledennetwerk van 245 dorpen en dorpshuizen vormt de kern van de BOKD.
Indien u meer informatie over dit onderzoek wenst, dan kunt u contact opnemen met Marit Gorter via marit.gorter@gmail.com en 06-30178526 of met Luit Hummel van BOKD via l.hummel@bokd.nl en 0592-315121.
Marit Gorter voerde het onderzoek uit in het kader van haar masterstudie aan de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van Rijkuniversiteit Groningen.